ΦΑΡΑΓΓΙ ΣΑΜΑΡΙΑΣ: Εκδρομή και πέρασμα

Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι το ωραιότερο,εντυπωσιακότερο και μεγαλύτερο φαράγγι της Κρήτης με μήκος διαδρομής περίπου 18χιλμ. Είναι το πλατύτερο φαράγγι του νησιού, με παλιό οικισμό στο εσωτερικό τουκαι ένα από τα πιο στενά, στη θέση Πόρτες, με πλάτος 3 μέτρα (Φώτο 3.1). Εδώ καιδεκαετίες είναι ένας από τους Εθνικούς Δρυμούς της Ελλάδας και ένα από ταΠαγκόσμια Βιοσφαιρικά Αποθέματα της UNESCO, μεπλήθος ενδημικών φυτών

Υπάρχουν δύο τρόποι για να προσεγγίσει κάποιος τοφαράγγι της Σαμαριάς. Ο πρώτος είναι από το οροπέδιο του Ομαλού στα Λευκά Όρηκαι ο δεύτερος από την Αγία Ρουμέλη στα νότια παράλια. Ο πιο συνηθισμένοςτρόπος για να περάσει κανείς το φαράγγι είναι η μεταφορά με λεωφορείο στοοροπέδιο του Ομαλού, να περπατήσει 4-5 ώρες και να φτάσει στην Αγία Ρουμέλη.Από εκεί καραβάκια οδηγούν στη Χώρα Σφακίων και μετά, λεωφορεία σε οποιοδήποτεπροορισμό.

Ο δρόμος για το οροπέδιο τουΟμαλού διέρχεται μέσα από πετρώματα του καλύμματος των Φυλλιτών-χαλαζιτών καιμετά το χωριό Λάκκοι από τα πετρώματα του Τρυπαλίου (Σχήμα 3.1). Μεγάλεςεμφανίσεις των φυλλιτικών πετρωμάτων υπάρχουν κατά μήκος όλης της διαδρομής.Στις εμφανίσεις αυτές διακρίνονται πολύ καθαρά δομές της Ολιγοκαινικής,συμπιεστικής τεκτονικής, όπως στο χωριό Λάκκοι, όπου εμφανίζονται σχιστόλιθοιμε μπλε αμφίβολους και χλωριτοειδή.

Στην είσοδο του φαραγγιού(περιοχή Ξυλόσκαλου) ξεκινά η εμφάνιση των πετρωμάτων των Πλακωδώνασβεστολίθων, με τους μεσαίους και ανώτερους σχηματισμούς. Τα στρώματα τουΓκίγκιλου εμφανίζονται στα πρώτα 5 χιλμ (Φώτο 3.2), καθώς το μονοπάτι περνάεικατά μήκος ενός μεγάλου κανονικού ρήγματος που χωρίζει τα στρώματα αυτά από τους τυπικούςπλακώδεις ασβεστόλιθους. Οι τυπικοί πλακώδεις ασβεστόλιθοι με τους πυριτικούςκονδύλους (Φώτο 3.3) και τις ενστρώσεις, εμφανίζονται 2 χιλμ πριν τον οικισμότης Σαμαριάς. Πολλές από τις κροκάλες και τους βράχους που μεταφέρει το ποτάμι προέρχονταιαπό τα στρώματα των Στρωματολιθικών δολομιτών που πιθανόν εμφανίζονται στις βόρειες,απότομες πλαγιές του φαραγγιού.

Μετά το πρώτο μισό τηςδιαδρομής που καλύπτεται από οριζοντιόκλαδα κυπαρίσσια και πεύκα, ξεκινούνεντυπωσιακά γκρεμνά με πολύ όμορφες τομές πτυχωμένων πλακωδών ασβεστολίθων. Οιπτυχές αυτές σχετίζονται με την Ολιγοκαινική, συμπιεστική τεκτονική και έχουν φοράπρος τα νοτιοδυτικά (Φώτο 3.4). Στο τμήμα αυτό το μονοπάτι περνάει δίπλα σε έναμικρό ποτάμι, το οποίο κατά τους χειμερινούς μήνες αποκτάει τεράστιες παροχέςκάνοντας απαγορευτική τη διέλευση του φαραγγιού. Οι πλακώδεις ασβεστόλιθοιεμφανίζονται μέχρι την Αγία Ρουμέλη, όπου μεγάλα κανονικά ρήγματα κόβουν τιςπλαγιές των βουνών σχηματίζοντας την παραθαλάσσια ζώνη.

Το πλοίο από την ΑγίαΡουμέλη πλέει κοντά στις νότιες ακτές των Λευκών Ορέων προσφέροντας πολύόμορφες εικόνες περιοχών που είναι δύσκολο να προσεγγιστούν με οχήματα. Τααπότομα γκρεμνά σχηματίζονται από τη μεγάλη ρηξιγενή ζώνη, με διεύθυνση ανατολή– δύση, που ανύψωσε την περιοχή των Λευκών ορέων. Η δράση των ρηγμάτων αυτών σεσυνδυασμό με την καρστική αποσάθρωση είναι υπεύθυνη για το σχηματισμό τουφαραγγιού της Σαμαριάς, όπως και άλλων παράλληλων, μικρότερων φαραγγιών (Σχήμα3.2).

Δίπλα στο μικρό λιμάνι τωνΣφακίων υπάρχει μια μικρή εμφάνιση φυλλιτικών πετρωμάτων με χλωριτοειδή. Οιχαμηλές επίπεδες εκτάσεις στα ανατολικά, είναι τμήματα μιας παλαιοακτής πουτώρα έχει αναδυθεί εξαιτίας της δράσης των κανονικών ρηγμάτων. Κάποια από αυτάτα ρήγματα φαίνονται πάνω στην ξηρά στην περιοχή του Φραγκοκάστελου. Από τηΧώρα Σφακίων ένας μικρός ασφάλτινος δρόμος οδηγεί στο οροπέδιο της Ανώπολης καιφτάνει στην Αράδενα περνώντας πάνω από το ομώνυμο φαράγγι (Φώτο 3.5).

Δρόμος για την επιστροφή σταΧανιά διέρχεται στο μεγαλύτερο τμήμα του από πετρώματα των Πλακωδώνασβεστολίθων, και στα βόρεια παράλια, από νεογενή ιζήματα.