Η Κρήτη το πέμπτο σε μέγεθος νησί της Μεσογείου με την ξεχωριστή ομορφιά και ιστορία, δεσπόζει στο κέντρο της ανατολικής πλευράς της.

Νησί με ξεχωριστή παγκόσμια προϊστορία και μπόλικη ιστορία αγώνων ενάντια στους κατακτητές της, που λόγω της γεωγραφικής της θέσης, των πολλών δασών, νερών και εύφορης γης που είχε άλλοτε (κάποια στοιχεία έχουν παραμείνει στην δυτική κυρίως πλευρά), ήταν φιλετάκι, για να μην πω μπον φιλέ στις ορέξεις των διαφόρων κερδοσκόπων της ιστορίας, που ήθελαν παραπάνω πόρους για το φτωχό σαρκίον τους… Όπως και τώρα που «αξιοποιούν» τα εναπομείναντα ωραία μέρη της, χτίζοντάς τα, «μπουκώνοντας» τα τοπία και την γη με άμεσο στόχο το κέρδος, με μακροπρόθεσμό όμως έστω και ασυνείδητο στόχο, την καταστροφή...

Έλα όμως που η ζόρικη φύση των κατοίκων της δεν τους άφηνε να χαρούν για πολύ τις πρόσκαιρες χαρές τους, και εκείνοι δεν μπόρεσαν να τους μερέψουν παρά μόνο εκείνους που είχαν κέρδος ή προσεταιρίστηκαν την παρουσία τους, οπότε για να προστατευθούν αναγκάστηκαν να φτιάξουν και τα καστράκια τους και τάφρους τους και όλα τα καλούδια μέγαρα, αποθήκες, νεώρια κτλ... Που θα τους έδιναν την δυνατότητα να ζήσουν καλύτερα και πιο προστατευμένα την σύντομη ζωή τους, και να διοικήσουν «καλύτερα» δηλαδή όπως τους βόλευε αυτό το «άτακτο» νησί…

Τα μεγάλα κάστρα τα έφτιαξαν γύρω από τεχνητά ή φυσικά λιμάνια για να καλύπτουν τις επικοινωνίες πρώτα οι Βυζαντινοί και οι Άραβες τα νεώτερα χρόνια, τα οποία μετεξέλιξαν αργότερα οι Βενετοί με τις εξαιρετικές γνώσεις αρχιτεκτονικής που είχαν αναπτύξει πάνω στην κατασκευή κάστρων – μεγάρων – γεφυρών κλπ, πολλές φορές πάνω σε ερείπια ή υπολλείματα αρχαίων Ελληνικών πόλεων.

Τα κυριώτερα από αυτά είναι των Χανίων, του Ρεθύμνου, του Ηρακλείου (το Μεγάλο Κάστρο), της Σητείας, τη Ιεράπετρας, της Σπιναλόγκας, της Σούδας, της Γράμβουσας και το Φραγκοκάστελο με μερικά μικρότερα που έχτισαν κυρίως οι Τούρκοι για τον έλεγχο κάποιων περασμάτων ή για να διατηρούν φρουρές ελέγχου «δύσκολων» περιοχών…

Οι Κρήτες όμως εκτός από ζόρικοι υπήρξαν ανέκαθεν και θρήσκοι. Έκτισαν εξαιρετικά μοναστήρια και εκκλησίες, τα οποία είναι διασκορπισμένα σε όλο το νησί στα ωραιότερα συνήθως μέρη, ευάερα, ευήλια και με θέα…

Οι πρώτοι μοναχοί ζούσαν μέσα σε σπηλιές των φαραγγιών αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία, μια κρυμμένη ας πούμε πλευρά του νησιού που δεν «φαίνεται» στους αμύητους, όπως πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι το Θιαμπόλι και η Ασκομαντούρα είναι πολύ παλαιότερα όργανα της Κρητικής μουσικής από το βιολί ή την λύρα; Ή ακόμη πόσοι τελικά Κρητικοί χοροί χορεύονται πια από λίγους ή έχουν πια ξεχαστεί όπως ο Πρινιώτης στο Λασίθι, ο Εθιανός Πηδηχτός στα Αστερούσια στο Ηράκλειο, ο Τριζάλης στο Ρέθεμνος ή το Ρόδο στον Κίσσαμο κλπ.

Η Κρήτη είναι γεμάτη λαϊκό πολιτισμό που εξαφανίζεται σιγά – σιγά μες την αποθέωση του νεοπλουτισμού που έχει καταπλακώσει με τον επιδειξιομανία και την ξενομανία του, την κάθε ευγενική προσπάθεια των χεριών, της ψυχής ή του πνεύματος των απλών Κρητικών που με το ήθος και την ταπεινοφροσύνη τους δημιουργούσαν τόσους αγώνες μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και την επίδειξη, απλά για να καλύψουν τις ανάγκες τους και να βγάλουν προς τα έξω την ευγένεια της ψυχής τους. Πάντα υπήρχαν βάρβαροι αναμεσα τους απλά αυτοί ήταν περιορισμένοι στα μέρη και στις δουλειές τους σε ισορροπία με τους απλούς ανθρώπους, ενώ τώρα αυτή η βαρβαρότητα προβάλλεται ιδίως από τους μη Κρητικούς σαν Κρήτη. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα, και το ξέρουν αυτό πολύ καλά οι Κρητικοί…

Ένα άλλο πράγμα που διαθέτει η Κρήτη σε αφθονία είναι τα ξεχωριστά βουνά και τα όμορφα φαράγγια όπως και οι εξαιρετικές παραλίες της που παρέμειναν ευτυχώς αρκετές στα νότια, στα δυτικά και στα ανατολικά, αυτό γιατί ο βορράς «αναπτύχθηκε» και να κάνεις μπάνιο κοντά στις πόλεις και ξενοδοχεία πλέον, πρέπει να στέλνεις δείγμα στο χημείο του κράτους και μετά να μπαίνεις στο νερό. Τέλος πάντων.

Αυτά τα βουνά και τα φαράγγια κάποιοι τα ανεβοκατεβαίνουν δεν είμαι σίγουρος γιατί, ο καθένας έχει προφανώς τους λόγους του, άλλος για να «εμβαπτισθεί» στον ρυθμό και ενέργεια της φύσης, άλλος για να γυμναστεί, άλλος για να ξεχάσει για λίγο τις σκοτούρες της πόλης, άλλος για να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, άλλος επειδή βαριέται τον εαυτό του και το καθημερινό περιβάλλον του, άλλος λόγω παρέας κλπ. Τέλος πάντων όλοι αυτοί οι λόγοι που παρασύρουν τους ανθρώπους να κάνουν κάτι χωρίς να είναι άμεση ανάγκη..., αυτά τα ωραία βουνά και τα φαράγγια λοιπόν πολλές φορές καταλήγουν σε ωραίες παραλίες οπότε γιατί να μην περιγράψουμε μερικές διαδρομές που θεωρώ αξιόλογες και σχετικά εύκολες και οι περισσότερες καταλήγουν σε καλές παραλίες με καθαρά νερά όπου θα μπορέσει ο πεζοπόρος να «ξεπλυθεί» και να χαλαρώσει πριν επιστρέψει στην ένταση της καθημερινότητας.

Μιλάω βέβαια για τους σχετικά έμπειρους πεζοπόρους που αντέχουν να περπατήσουν τουλάχιστον πέντε ώρες την ημέρα έχουν τα κατάλληλα άρβυλα, κάλτσες, μπουφάν παγούρι με νερό, ξέρουν τι να βάλουν μες στο σάκο τους ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, την περιοχή και το χρόνο πορείας, ξέρουν να ξεχωρίσουν ένα μονοπάτι από ένα απλό άνοιγμα των θάμνων και έχουν αυτή την ικανότητα να «μυρίζεσαι» τον τόπο και να καταλαβαίνεις περίπου τις δυσκολίες του σε σχέση με τις δυνάμεις σου και είτε προχωρείς ή επιστρέφεις.

Τέτοιες, μέτριας δυσκολίας αλλά ακόμα και τις ευκολότερες διαδρομές ποτέ δεν τις κάνεις μόνος, τουλάχιστον δύο τρία άτομα πρέπει να συμμετέχουν στην παρέα εκ΄των οποίων τουλάχιστον ο ένας να διαθέτει τις παραπάνω βασικές ικανότητες ενός πεζοπόρου. Για τις δυσκολότερες διαδρομές που απαιτείται διανυκτέρευση εκεί χρειάζεται οπωσδήποτε οδηγός, ο οποίος και θα έχει την ευθύνη καθ’ ότι στην Κρήτη δεν υπάρχουν οργανωμένες ομάδες διάσωσης κλπ. Τα βουνά πολλές φορές είναι απρόβλεπτα, αλλάζει ο καιρός από την μια στιγμή στην άλλη και υπάρχει πάντα κοντά στην χαρούμενη πλευρά των πραγμάτων και η πονεμένη… η οποία όμως άμα προβλεφθεί, συνήθως αποφεύγεται.

Εδώ θα προσπαθήσω να σας περιγράψω κάποιες διαδρομές με την σειρά από τις ευκολότερες στις δυσκολότερες, που θεωρώ σχετικά προσβάσιμες από ένα υγιή άνθρωπο, ηλικίας από 8 έως και 80 χρονών, τουλάχιστον οι 5 πρώτες, σε σχετικά καλή σωματική κατάσταση, δεν το κάνει δηλαδή για πρώτη φορά...

1. Φαράγγι Πολυρρήνοιας ξεκινά από το χωριό Σηρικάρι και καταλήγει στην Πολυρρήνοια (πολύ ενδιαφέρον μέρος από αρχαιολογικής πλευράς) αλλά επίσης  ενδιαφέρον το τωρινό χωριό και με ταβέρνα για ένα αξιοπρεπές και φαγητό, (2-3) ώρες διαδρομή.

2. Φαράγγι Αγία Ειρήνης που μπορεί να αρχίσει όχι μόνο από την επίσημη αρχή του φαραγγιού, το χωριό της Αγίας Ειρήνης αλλά και από τον Σεληνιλωτικο γύρο και μέσω βασιλικής στράτας να βγει στο φαράγγι και μετά να καταλήξει Σούγια για φαγητό και μπάνιο, εξαιρετική επίσης διαδρομή 4-5 ωρών.

3. Από Σούγια διαδρομή προς Προφήτη Ηλία και διανυκτέρευση ή επιστροφή με καραβάκι. Από την παραλία της Τρυπητής την επόμενη ημέρα, διαδρομή 4-5 ωρών για Προφήτη Ηλία άλλη μια ώρα περίπου για παραλία Τρυπητής και αντίστοιχη ώρα αν επιστρέψεις με τα πόδια στη Σούγια.

4. Από Ασκύφου Ασφέντου μέσω του συνοικισμού Γωνί και από κει στην κορυφή Ακονέ και επιστροφή Ασφέντου διαδρομή 5-6 ωρών με επιστροφή από Ασκύφου και φαγητό στις ταβέρνες του χωριού.

5. Από Ξυλόσκαλο Ομαλού με την καταπληκτική θέα ανάβαση προς το διάσελο του Γκίγκιλου και από κει όσοι αντέχουν (έχει βαθμό δυσκολίας) ανεβαίνουν Γκίκιλο με προσοχή και επιστροφή για φαγητό στις ταβέρνες του Ομαλού.

6. Ανάβαση από μονοπάτι στο καταφύγιο του Καλλέργη, διανυκτέρευση με σκηνές αν το καταφύγιο είναι κλειστό και την επόμενη ανάβαση Ψαρής ή και Μελινταού διαδρομή πρώτης ημέρας 2-3 ώρες, δεύτερης 5-6 ώρες ανάλογα με την ομάδα.

7. Ανάβαση από Ασκύφου στο καταφύγιο της Ταύρης, διαδρομή δύο ώρες περίπου, διανυκτέρευση και επομένη επιστροφή από τον Σφακιανό Πόρο άλλες 4-5 ώρες περίπου για φαγητό και μπάνιο στην Χώρα Σφακίων  ή στα Σφακιανά  χωριά και τις παραλίες προς Φραγκοκάστελλο.

8. Από Άγιο Ιωάννη Σφακίων Σπηλιά Κορμοκόπου 2-3 ώρες πορεία περίπου, διανυκτέρευση την επομένη κατάβαση στο Φαράγγι της Ελιγιάς και από κει στην παραλία του Αγίου Παύλου για μπάνιο και από κει σε μια ώρα περίπου Αγία Ρουμέλη για φαγητό ή διανυκτέρευση ή επιστροφή εάν υπάρχει χρόνος με το καραβάκι προς Χώρα Σφακίων διαδρομή 7-8 ώρες περίπου εάν υπάρχει οδηγός και ξέρει το μονοπάτι.

9. Ανάβαση Κέδρου από Γερακάρι Ρεθύμνου και επιστροφή με ή όχι διανυκτέρευση στον Κέδρο ή στο Γερακάρι αντίστοιχα, χρειάζεται οδηγός επίσης γιατί εάν δεν ξέρεις το πέρασμα της επιστροφής και πιάσει ομίχλη δεν μπορείς να κατέβεις εύκολα από το βουνό, ανάβαση 4-5 ωρών και αντίστοιχα κατάβαση.

10. Φαράγγι Νεκρών Ζάκρος. Το φαράγγι ξεκινά στον δρόμο από την παλιά Ζάκρο στην παραλία της Ζάκρου, υπάρχει ταμπέλα αριστερά, μικρή διαδρομή μιας ώρας περίπου,, όπου στις σπηλιές του φαραγγιού έθαβαν οι τελευταίοι μινωίτες τους νεκρούς τους, καταλήγει σε μια από τις ωραιότερες παραλίες της Κρήτης , για μένα, δίπλα στα ερείπια της αρχαίας Ζα-Κρου του Άκρου δηλαδή του νησιού του Ζα, του Δία στα Δωρικά

Αυτές είναι μερικές διαδρομές που θεωρώ σχετικά εύκολες και προσβάσιμες για μέσου όρου πεζοπόρους αλλά προσοχή διότι οι 7, 8 και  9 χρειάζονται οπωσδήποτε οδηγό. 

Θα ήθελα να αναφερθώ ότι τώρα πλέον και στην Κρήτη έχουν δημιουργηθεί ομάδες νέων παιδιών οι οποίο είναι περισσότερο εκπαιδευμένοι στην τεχνική κατάρτιση της ορειβασίας και οι οποίοι έχουν κάνει αξιόλογες διαδρομές στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό, μερικοί δε είναι οργανωμένοι με γραφεία, site στο internet και προσφέρουν τις υπηρεσίες του σε ομάδες που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν διαφορετικά την Κρήτη, από τις πιο απλές ως τις πιο σύνθετες διαδρομές, μεταξύ αυτών ήταν και ένας εξαιρετικός άνθρωπος και ορειβάτης από τα Χανιά ο Βασίλης Ναξάκης ο οποίος πρόσφατα χάθηκε σε μια δύσκολη διαδρομή στο HINDU KUSH. Βασίλη χαίρε, πάντα θα ‘σαι πρότυπο για πολλούς…

Αυτές οι ομάδες δραστηριοποιούνται στα Χανιά και στο Ηράκλειο και ίσως και σε άλλες περιοχές της Κρήτης όπως στα Καπετανιανά στα Αστερούσια κτλ.

Νομίζω ότι η Κρήτη είναι από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη της Μεσογείου τόσο για τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν εδώ όσο και για την καταπληκτική φύση της. Οι άνθρωποι είναι γλεντζέδες, φιλόξενοι, ευγενικοί αλλά και πεισματάρηδες. Η ενέργεια τους ευεργετική και θεραπευτική. Γι΄αυτό την αγαπάμε και περιμένουμε αυτούς που ενδιαφέρονται γι΄ αυτήν να μοιραστούμε μαζί τους τις εμπειρίες και την αγάπη μας.

Καλές πορείες

Βαγγέλης Μαρκάκης

Χανιά 20/01/2008