Η αισθητική της περιοχής είναι εξαιρετική, γεγονός που αποδεικνύεται και από το πλήθος των επισκεπτών που δέχεται. Ο συνδυασμός της λίμνης και ολόκληρου του οικοσυστήματος των γλυκών νερών, της αμμώδους παραλίας και του ορεινού όγκου των Λευκών Ορέων που δεσπόζει στο τοπίο προσελκύει επισκέπτες σχεδόν όλη την διάρκεια του χρόνου. Δυστυχώς η άναρχη ανάπτυξη υποβαθμίζει αυτήν την αισθητική αξία της περιοχής, υποσκάπτοντας μελλοντικές της δυνατότητες.

Η περιοχή μπορεί να αποτελέσει βασικό αντικείμενο σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε όλα τα επίπεδα λόγω του μεγάλου αριθμού των φυσικών στοιχείων που συγκεντρώνει. Από μαρτυρίες κατοίκων, ήδη γίνονται εκεί κάποια μαθήματα σε φοιτητές του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εκτός από αυτό όμως και σε ερασιτεχνική βάση, πολλοί επισκέπτες έχουν σαν κύριο ενδιαφέρον την παρατήρηση της άγριας πανίδας και κυρίως της ορνιθοπανίδας. Είναι αναμφίβολο ότι εφ’ όσον αναπτυχθούν οι κατάλληλες υποδομές, μπορεί η περιοχή να συμβάλλει σημαντικά στην επιστημονική έρευνα, εκμεταλλεύοντας την εκπαιδευτική αξία της περιοχής.

Δυστυχώς, όμως μέχρι σήμερα ο μεγαλύτερος αριθμός των εκμεταλλεύσεων γίνεται με τέτοιο τρόπο που το περιβάλλον αντιμετωπίζεται ως χώρος γρήγορου και άμεσου πλουτισμού, αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε βάρος αυτού. Συνολικά οι δραστηριότητες του ανθρώπου γίνονται χωρίς μέτρο και με σκοπό το βραχυπρόθεσμο κέρδος. Ενώ δηλαδή η περιοχή αποτελεί πηγή έλξης επισκεπτών και σημαντικότατο πόρο για την περιοχή, αντιμετωπίζεται από τον άνθρωπο ως αναλώσιμο, με καταστροφικές επιπτώσεις.

Η ανάπτυξη της τουριστικής και οικιστικής δραστηριότητας είναι αλματώδης την τελευταία δεκαπενταετία. Η ανάπτυξη του τριτογενή τομέα και συγκεκριμένα των δραστηριοτήτων που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τον τουρισμό και την αναψυχή γίνεται κατά μήκος της παραλίας της Γεωργιούπολης και γύρω από την λίμνη Κουρνά. Ο τουριστικός κλάδος συμβάλλει στην ενίσχυση των εισοδημάτων των κατοίκων και απορροφά μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της περιοχής. Από την άλλη πλευρά όμως τόσο η πίεση από τον μεγάλο αριθμό επισκεπτών όσο και η παράνομη οικιστική δραστηριότητα, περιορίζουν σημαντικά τα ζωτικά ενδιαιτήματα της περιοχής. Οι πιέσεις από την αλιεία, ιδίως την παράνομη είναι πολύ σημαντικές σε ολόκληρη την περιοχή. Πέρα από τις επιδράσεις στην αφθονία και την ποικιλότητα των ψαριών, οι επιδράσεις αφορούν και την πανίδα που στηρίζεται σε αυτά. Το κυνήγι στην περιοχή, δεν αποτελεί άμεση απειλή για τα είδη για τα οποία επιτρέπεται, αλλά αποτελεί σημαντική ενόχληση για τα πουλιά που μεταναστεύουν και ειδικά στις περιοχές της λίμνης. Άλλη σημαντική ενόχληση για την πανίδα είναι τα θαλάσσια ποδήλατα.

Παρά το γεγονός ότι η περιοχή διαθέτει ΖΟΕ, οι καταστροφές που έχουν προκύψει από τις αυθαίρετες επεμβάσεις στο χώρο είναι μεγάλες. Την μεγαλύτερη απειλή για την λίμνη αποτελούν οι αυθαίρετες κατασκευές, οι επεκτάσεις στις όχθες της λίμνης και η καταπάτησή της. Η ρύπανση των νερών της λίμνης από τα υπολείμματα, από λιπάσματα και γεωργικά φάρμακα των καλλιεργειών είναι αναπόφευκτη, καθώς τα νερά της βροχής παρασέρνουν τα κατάλοιπα των προϊόντων αυτών προς την λίμνη.

Παρά το γεγονός ότι η περιοχή προστατεύεται νομοθετικά σε ικανοποιητικό βαθμό, παρουσιάζει προβλήματα από αδυναμία εφαρμογής του νόμου. Φυσικά δεν υπάρχει κανείς φορέας να μεριμνά για την διαχείρισή της. Οι προβλεπόμενες ρυθμίσεις εφαρμόζονται μόνο από τις δημόσιες υπηρεσίες για υποθέσεις που ακολουθούν το νόμιμο δρόμο. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις επικρατεί η αυθαιρεσία και η καταστρατήγηση των νομικών ρυθμίσεων. Ορισμένες περιπτώσεις έχουν πάρει το δρόμο των δικαστικών διώξεων. Το σοβαρότερο πρόβλημα είναι η καταπάτηση των όχθών της λίμνης , των ελών και η ανέγερση μόνιμων τουριστικών εγκαταστάσεων.

Ως γνωστόν, η λίμνη του Κουρνά είναι η μοναδική φυσική λίμνη στα νησιά της Μεσογείου. Αποτελεί ένα βιότοπο μεγάλης οικολογικά και αισθητικά αξίας και για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά της. Συνεπώς, θα πρέπει να εξασφαλιστούν σε μακροπρόθεσμη βάση, τόσο τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής όσο και η δυνατότητα χρήσης της από τον άνθρωπο, ως περιοχή αναψυχής και εκπαίδευσης.

Συμπεράσματα από συνεντεύξεις κατοίκων

Από τους κάτοικους της περιοχής μάθαμε ότι κατά την αρχαιότητα το χωριό Κουρνά ονομαζόταν <<Κόριον>>. Εκείνο που χαρακτήριζε την περιοχή από την αρχαιότητα είναι η λίμνη ( Κουρνά στα αραβικά σημαίνει λίμνη). Στον Κουρνά σώζονται πολύ παλαιές εκκλησίες του Αγ. Γεωργίου και Αγ. Ειρήνης με υπολείμματα βυζαντινών τοιχογραφιών. Επίσης στο χωριό υπάρχει ένα μικρό αλλά εντυπωσιακό σπήλαιο, διακοσμημένο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1961.

Εξ’ αιτίας του σκούρου χρώματος που παίρνουν τα νερά της λίμνης από τον αντικαθρεπτισμό των ορεινών όγκων, γεγονός που τρόμαζε τους ανθρώπους, δημιούργησαν ένα θρύλο γι’ αυτήν. Ο θρύλος αυτός αναφέρεται σε ένα κάτοικο του χωριού που είχε μια πανέμορφη κόρη και μια μέρα πήγαιναν μαζί στις γεωργικές δουλειές. Στο δρόμο η κόρη κουράστηκε, κάθισε σε μια πέτρα και άρχισε να χτενίζει τα μαλλιά της. Στον πατέρα της , βλέποντάς την τόσο όμορφη με τα ξέπλεγα μαλλιά της, δημιουργήθηκε μια κτηνώδης επιθυμία. Η κόρη τον παρακάλεσε να την αφήσει να πει τρία λόγια και είπε : <<Βούλα και βουλολίμνα κι εγώ στοιχειό στη λίμνα>>. Και αμέσως βούλιαξε ο τόπος κι έγινε λίμνη. Ακόμη και σήμερα, κάποιοι κάτοικοι ισχυρίζονται ότι έχουν δει την όμορφη κόρη να προβάλλει από την λίμνη …

Γιώργος Αντωνακάκης

Εκπ/της Ορειβασίας – Αναρρίχησης

Οδηγός Βουνού