Διαβάστε για τα Χανιά

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων
Συγχρηματοδότηση 70% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΕΓΤΠ.Ε-Π και το Ελληνικό Δημόσιο - Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Συγχρηματοδότηση Ελληνικό Δημόσιο και ΕΕ
Οι πρωτομάστορες Εκτύπωση E-mail
Σαν ένα απλό φόρο τιμής αξίζει να παρουσιάσουμε έστω και επιγραμματικά ορισμένους από αυτούς που συνέβαλλαν τα μέγιστα στην διαμόρφωση του χαρακτήρα της Κρητικής μουσικής.


Στρατής Καλογερίδης. Γεννημένος στην Σητεία το 1883. Με μουσικές σπουδές στο Παρίσι. Απ το 1915 έζησε και εργάστηκε στο Ηράκλειο. Ο σημαντικότερος εκτελεστής βιολιού που έβγαλε η Κρήτη. Υπήρξε ο πρώτος έντεχνος κρητικός μουσικός και ο πρώτος που έγραψε Κρητική μουσική σε παρτιτούρες. Πραγματικός δάσκαλος

Νικόλαος Χάρχαλης. Γεννήθηκε στα Χαρχαλιανά Κισσάμου το 1884. Απ τους πρώτους σόλο βιολιστές της Δυτικής Κρήτης. Η πιο δημιουργική του περίοδος ήταν μεταξύ 1910 και 1940.  

Χαρίλαος Πιπεράκης ή Χαρίλαος Γενν. το 1892 στο Ξεροστέρι Αποκορώνου.  Παιδί ακόμα μεταναστεύει στην Αμερική όπου και πέθανε το 1981. Πρόσφερε πολλά με την λύρα του στην διάδοση και διάσωση της Κρητικής μουσικής στους Κρήτες της Αμερικής  

Αντώνης Καρεκλάς Γεννήθηκε το 1893 στα Περιβόλια Ρεθύμνου. Από τους πρώτους λυράρηδες της εποχής του στο Ρέθυμνο. Η διάδοση της λύρας στην Κεντρική Κρήτη οφείλεται κατά πολύ σ αυτόν.  

Αλέκος Καραβίτης. Γεννήθηκε το 1904 στην Ακτούντα Αγ. Βασιλείου. Λυράρης με ορεινά ακούσματα κάνει γνωστή την λύρα και στην Αθήνα και συσπειρώνει τους Κρήτες των Αθηνών με την λύρα  του στο καφενεδάκι που διατηρούσε εκεί απ το 1927  

Γιάννης Δερμιτζάκης ή Δερμιτζογιάννης. Γεννήθηκε το 1907 στη Σητεία. Πολυσύνθετος και δημιουργικότατος. Βιολάτορας, λυράρης και εκφραστικός ερμηνευτής. Ικανός σμιλευτής της μαντινάδας, χάρις σ αυτόν συντηρήθηκε η λαϊκή στιχουργία. Απ τους κορυφαίους.  

Μανόλης Λαγουδάκης ή Λαγός. Γεννήθηκε το 1910 στα Περιβόλια Ρεθύμνου. Από τους μεγαλύτερους λυράρηδες και στιχουργούς της εποχής του. Μαζί με τον Μανώλη Σταγάκη, κατασκευαστή οργάνων βελτίωσαν τον ήχο και το σχήμα της λύρας  

Γιώργης Σαριδάκης ή Μαύρος. Γεννήθηκε το 1910 στον Σκουτελώνα Κισσάμου. Αυτοδίδακτος δεξιοτέχνης βιολάτορας δημιούργησε στην Δυτική Κρήτη κυρίως την περίοδο 1935-1965  

Γιάννης Μπερνιδάκης ή Μπαξεβάνης Γεννήθηκε το 1910 στο Ρέθυμνο. Ασχολήθηκε κυρίως με το λαούτο και το τραγούδι. Το αποκαλούμενο αηδόνι της Κρήτης θα μείνει στην ιστορία σαν ένας απ τους κορυφαίους τραγουδιστές του νησιού. Συνεργάστηκε μ όλους τους μεγάλους Ρεθεμνιώτες λυράρηδες της εποχής (1925-1955)  

Μανόλης Πασπαράκης ή Στραβός Γεννήθηκε. το 1911 στ Ανώγεια. Τυφλός απ τα παιδικά του χρόνια. Με απλό και ρυθμικό τρόπο παιξίματος αλλά και με παθιασμένη χροιά στον ήχο της λύρας του. Πιο δημιουργική περίοδος του το 1935-1960. Συντέλεσε αποφασιστικά στην Ανωγειανή κουλτούρα που έδωσε τους μετέπειτα άξιους συνεχιστές απ την περιοχή.  

Στέλιος Φουσταλιεράκης ή Φουσταλιέρης Γεννήθηκε το 1911 στο Ρέθυμνο. Από τις μεγαλύτερες μορφές. Δημιούργησε τη δική του σχολή στην Κρητική μουσική αναδεικνύοντας το μπουλγαρί σε όργανο μελωδικό και σολίστικο. Επηρεάστηκε απ την περίοδο παραμονής του στον Πειραιά (1933-1937) όπου και συναντά τους ρεμπέτες: Μπάτη, Βαμβακάρη, Μπαγιαντέρα, Παπαιωάννου. Συνεργάστηκε με την Λαυρεντία Μπερνιδάκη, την πρώτη γυναίκα που τραγούδησε στην Κρητική δισκογραφία. Ποτέ δεν σταμάτησε, μέχρι το 1920 που πέθανε να εξασκεί και την άλλη αγαπημένη του τέχνη αυτή του ρολογά.

Ανδρέας Ροδινός. Γεννήθηκε το 1912 στο Ρέθυμνο. Το πρόσωπο - μύθος. Σε ηλικία 18 ετών ήταν ήδη εκπληκτικός λυράρης. Μάγευε τα πλήθη με τον στενό συνεργάτη του Μπαξεβάνη. Πέθανε από ασθένεια στις 9 Φεβρουαρίου 1934 στα 22 του χρόνια έχοντας αγκαλιά την θήκη με τις δύο λύρες του. Πραγματικός σαγηνευτής ψυχών με το παίξιμό του.  

Γιώργος Κουτσουρέλης. Γεννήθηκε το 1914 στο Καστέλι Κισσάμου. Μεγάλος και περιζήτητος απ τους βιολιτζήδες και τους λυράρηδες της εποχής του λαουτιέρης. Υψηλός δεξιοτέχνης που εμφανιζόταν και σαν σολίστας. Συνέβαλε τα μέγιστα στη διάδοση της Κρητικής μουσικής και εκτός Κρήτης μέσα απ τα ερτζιανά κύματα του κρατικού ραδιοφώνου και τις πάμπολες δημόσιες εμφανίσεις του.  

Νίκος Παπαδογιάννης. Γεννήθηκε στην Αγιά Μυλοποτάμου το 1914. Λυράρης δεξιοτέχνης και με σπουδαία φωνή ξακουστός στην εποχή του με δύο αριστουργήματα στην συλλογή του το ταμπαχανιώτικο ο Καροτσάς και το Ρεθεμνιώτικο Συρτό.  

Κώστας Παπαδάκης ή Ναύτης. Γεννήθηκε το 1920 στο Καστέλι Κισσάμου. Μεγάλος βιολάτορας που έζησε απ το 1959 μέχρι το 1976 στην Αμερική. Πρόσφερε τα μέγιστα στα ακούσματα της Δυτ. Κρήτης. Εξέδωσε το 1989 το βιβλίο: "Κρητική λύρα ένας μύθος".  

Γιώργος Καλογρίδης. Γεννήθηκε το 1923 στο Σπήλι Ρεθύμνου. Αρχιμάστορας της λύρας. Προσέφερε έργα υψηλής ποιότητας. Δικό του το κλασσικό Πολλές φορές στον ύπνο μου (1946). Χρησιμοποιούσε πάντα μαντινάδες αριστοτεχνικές. Απ το 1966 έφυγε για την Ν. Υόρκη.  

Κώστας Μουντάκης. Γεννήθηκε το 1926 στην Αλφά Μυλοποτάμου. Απ τις δημιουργικότερες μορφές. Με την λύρα του έγινε γνωστός σ όλη την Ελλάδα. Γύρισε όλο τον κόσμο όπου υπήρχαν Κρητικοί. Έκανε σπουδαίες συνεργασίες με κρητικούς αλλά και γενικότερα δημοτικούς καλλιτέχνες. Το μουσικό έργο της ζωής του αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι της κρητικής μουσικής. Η ευγενής άμιλλα του με τον Θανάση Σκορδαλό πήγε πολλά βήματα μπροστά την μουσική εξέλιξη του τόπου. Αξεπέραστος.  

Θανάσης Σκορδαλός. Γενν. το 1920 στο Σπήλι. Απ τις κολώνες της Κρητικής μουσικής Λυράρης υψηλής δεξιοτεχνίας. Το έργο του θα αποτελεί την βάση δημιουργίας για τις επόμενες γενιές.
Γύρισε την υφήλιο επισκεπτόμενος τους Κρήτες μετανάστες, διατηρώντας τα κρητικά ακούσματα. Πραγματικός δάσκαλος που η αξία του γίνεται ακόμα μεγαλύτερη στο πέρασμα του χρόνου. Ένας θρύλος της Κρήτης.  


Αυτοί είναι οι περισσότεροι απ τους δημιουργούς που με δική τους πρωτοβουλία και μεράκι ώθησαν τους ντόπιους ήχους στον 20ο αιώνα, ειδικότερα κατά το πρώτο μισό του. Σε εποχές δύσκολες αλλά αγνές. Αυτοί οι αρχιερείς συνέβαλαν τα μέγιστα στην ενοποίηση των τοπικών μουσικών ιδιομορφιών, καθώς εκτός απ το ραδιόφωνο, αποτύπωσαν για πάντα το έργο τους, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο σε δίσκους. Έδωσαν υλικό πάνω στο οποίο στηρίζονται ακόμα και σήμερα οι σύγχρονοι δημιουργοί. Όντας θρυλικές μορφές επηρέασαν τις κατοπινές γενιές και μετέτρεψαν τα αιωνόβια παραδοσιακά ακούσματα σε σύγχρονη μουσική σκηνή, η οποία ακόμα και στις μέρες μας βρίσκεται σε οργασμό, σε αντίθεση με τις άλλες δημοτικές μουσικές της υπόλοιπης Ελλάδας που έχουν μείνει στάσιμες. Η Κρητική μουσική έγινε γνωστή σε ευρεία βάση σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Η αλυσίδα όμως δεν κόπηκε μετά απ αυτούς. Τη σκυτάλη παρέλαβαν άξιοι συνεχιστές που παίρνοντας τις δημιουργίες των παλαιοτέρων προχώρησαν και αυτοί με την σειρά τους ακόμα πιο μπροστά. Άλλωστε πως θα μπορούσε να σταματήσει η παραγωγή ταλέντων σ ένα τόπο που η μουσική είναι ανάγκη ψυχής; Ο δάσκαλος απ τα Χανιά  Μιχάλης Κουνέλης, ο Μανώλης Μανουράς, Λεωνίδας Κλάδος, Νίκος Μανιάς, η οικογένεια Μαρκογιάννη με τα λαούτα της, ο Γιώργος Καλομοίρης, Νίκος Σωπασής, Σπύρος Σηφογιώργης, ο Ροδάμανθος Ανδρουλάκης ο Zαχαρίας Μελεσσανάκης με την λύρα του, ο λαουτιέρης Χρήστος Στιβακτάκης, ο βιολάτορας Γιώργος Αβυσσινός.

Οι φουρνιές μεγάλων μουσικών όμως συνεχίζονται ακατάπαυστα. Νικηφόρος Αεράκης, Μανώλης Καρπουζάκης, Γιώργος Χαλκιαδάκης, Γιώργος Παπαδάκης,Κακλής, Κουφαλιτάκης,Γιώργης Φραγκιουδάκης, Ψαρόγιαννης,  ο Κωστής Δασκαλάκης, ο Ψαραντώνης, ο Aνωγειανός Βασίλης Σκουλάς,ο Μπάμπης Γαργανουράκης,ο Β. Σταυρακάκης, ο Μιχάλης Αλεφαντινός, ο λαουτιέρης Νίκος Αλεφαντινός, ο Νίκος Γωνιανάκης, ο Στάθης Μανδουράκης απο το Καβούσι, ο Γεραπετρίτης Χαρίλαος Παπαδάκης, ο Γιώργος Καρεκλάκης, ο Δημήτρης Πιτοπούλης από τα Πρίνα και φυσικά ένας άνθρωπος ιερός που έδωσε μια διαφορετική εξέλιξη στην Κρητική μουσική ο Νίκος Ξυλούρης.

Λίστες ατελείωτες που φθάνουν μέχρι τις μέρες μας και ποτέ δεν θα μπορούσαν να ήταν απόλυτα πλήρεις.

Πηγή: "από τις ΣΤΙΓΜΕΣ,  το Κρητικό περιοδικό"


 
< Προηγ.