Ένα σημαντικό διεπιστημονικό έργο με θέμα “Ο Πολιτισμός της Ελιάς από την Κρήτη στην Κύπρο”, το οποίο σχεδίασε και υλοποίησε ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ), έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και άρχισε ήδη η παραλαβή του, ενώ σύντομα πρόκειται να αρχίσει να παρουσιάζεται στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες της Κρήτης, αλλά και στους τοπικούς παράγοντες και στο κοινό του νησιού.

Το έργο αυτό, που χρηματοδοτήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος Interreg III Α 2000-2006 Ελλάδα - Κύπρο, ολοκληρώθηκε μετά από πολλές προσπάθειες του ΣΕΔΗΚ που διήρκεσαν περισσότερα από τέσσερα και πλέον έτη, προκειμένου να ξεπεραστούν τα σοβαρά γραφειοκρατικά και τεχνικά προβλήματα που συναντήθηκαν, έχει τους εξής στόχους:

• Διάσωση, διατήρηση και προστασία της πλούσιας και μοναδικής σε διεθνές επίπεδο ελαιοκομικής πολιτιστικής κληρονομιάς που υπάρχει στην Κρήτη στα πλαίσια της διαφύλαξης της πολιτιστικής ταυτότητας του τόπου.

• Ανάδειξη και προβολή της ελαιοκομικής στα πλαίσια της ενημέρωσης των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών της Κρήτης.

• Αξιοποίηση της ελαιοκομικής πολιτιστικής κληρονομιάς ως πόρου που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση και προώθηση τη Κρητικού ελαιολάδου και του τουριστικού προϊόντος της Κρήτης.

Το έργο περιέλαβε τα εξής επί μέρους τεχνικά υποέργα:

• Συγκέντρωση, καταγραφή, επεξεργασία και επιλογή, αρχειακού, βιβλιογραφικού και φωτογραφικού υλικού σχετικού με τα αρχαιολογικά μνημεία, τα μνημειακά ελαιόδεντρα, τη λογοτεχνία, την παράδοση και τη θρησκεία που σχετίζονται με την παρουσία και καλλιέργεια της Ελιάς στην Κρήτη.

• Κατασκευή ιστοσελίδας με θέμα τον πολιτισμό της ελιάς στην Κρήτη που περιλαμβάνει παρουσίαση των αρχαιολογικών μνημείων, των μνημειακών ελαιοδέντρων και των λογοτεχνικών στοιχείων που σχετίζονται με την παρουσία και την καλλιέργεια της ελιάς και τη χρήση του ελαιολάδου στην Κρήτη. Η παρουσίαση περιλαμβάνει περιγραφές και φωτογραφίες για το ευρύ κοινό και βιβλιογραφικά στοιχεία για την επιστημονική κοινότητα.

• Παραγωγή ντοκιμαντέρ με θέμα «Ο Πολιτισμός της Ελιάς στην Κρήτη», στο οποίο αναφέρονται τα κυριότερα αρχαιολογικά μνημεία και μνημειακά ελαιόδεντρα της Κρήτης, ενώ παράλληλα μνημονεύονται στοιχεία της Λογοτεχνίας, της Παράδοσης και της Θρησκείας από έργα σημαντικών Κρητών και άλλων συγγραφέων.

• Οργάνωση συνεδρίων στην Κρήτη και Κύπρο και έκδοση βιβλίου με τίτλο «Ο Πολιτισμός της Ελιάς στην Κρήτη», το οποίο περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των συνεδρίων, οι οποίες αναφέρονται στα ελαιοκομικά μνημεία της Κρήτης, της Μινωικής, Ιστορικής και Μεταβυζαντινής περιόδου, τα μνημειακά ελαιόδεντρα και στα κυριότερα στοιχεία της Λογοτεχνίας, Παράδοσης και Θρησκείας που σχετίζονται με την ελιά και το ελαιόλαδο της Κρήτης.

• Δημιουργία χωρικού συστήματος επιτόπιας προβολής σε 25 αρχαιολογικά μνημεία και μνημειακά ελαιόδεντρα, το οποίο περιλαμβάνει σχεδιασμό, εκτύπωση σε ειδικό υλικό και εγκατάσταση έγχρωμων ενημερωτικών πινακίδων 1Χ1,5 μ. με φωτογραφίες, σχεδιαγράμματα και επεξηγηματικό κείμενο στα Ελληνικά και Αγγλικά, καθώς και πινακίδων οδικής σήμανσης.

Το υλικό για την ιστοσελίδα, το ντοκιμαντέρ, το βιβλίο και τις πινακίδες του συστήματος χωρικής προβολής συγκεντρώθηκε και επεξεργάστηκε από τους αρχαιολόγους Αντώνη Βασιλάκη, Ανάγεια Σαρπάκη, Κώστα Γιαπιτσόγλου και τον δάσκαλο Δημήτριο Καρτσάκη, ενώ το όλο έργο σχεδίασε και συντόνισε ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ Νίκος Μιχελάκης.

Το έργο υλοποίησαν οι εταιρείες ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΠΕ και Επιγραφές «Ιδέα».
Τα αρχαιολογικά μνημεία και τα μνημειακά ελαιόδεντρα που περιλαμβάνονται στο ντοκιμαντέρ και στα οποία εγκαταστάθηκαν ενημερωτικές και οδικές πινακίδες είναι:

• Οι Αρχαιολογικοί χώροι Μινωικής και Ιστορικής περιόδου: Κνωσός, Φαιστός, Γόρτυνα, Ζάκρος, Μόχλος, Ψείρα και Απτέρα.

• Τα Ελαιοτριβεία Μεταβυζαντινής περιόδου στη Μονή Οδηγήτριας, στο Χρωμοναστήρι, στον Μαρουλά, στη Βιράν Επισκοπή στους Αρμένους Ρεθύμνου, στη Μονή Αγίου Γεωργίου στο Καρύδι, στο Γαβαλοχώρι.

• Τα μνημειακά ελαιόδεντρα στις Βούβες Κισάμου, την Κάντανο, τα Π. Ρούματα, τον Σαμωνά Αποκορώνου, το Καβούσι Ιεράπετρας, το Κάτω Τρίποδο Γεροποτάμου, τη Γέννα Συβρίτου, τη Γόρτυνα Μεσσαράς, την Παλιάμα Ζαρού, την Πανασό Ρούβα και τα Περβόλια Θερίσου.

Ήδη μερικοί Δήμοι στις περιοχές των οποίων βρίσκονται τα ελαιόδεντρα αυτά έχουν φροντίσει να αναγνωριστούν επίσημα ως προστατευόμενα Μνημεία της Φύσης, όπως ο Δήμος Κολυμπαρίου, ενώ άλλοι όπως οι Δήμοι Π. Ρουμάτων, Καντάνου και Καβουσίου προχωρούν στη σύνταξη των κατάλληλων περιβαλλοντικών μελετών για την ανακήρυξή τους, ενώ παράλληλα προχωρούν σε έργα ανάδειξης και αξιοποίησής τους.