Oι άνθρωποι του καιρού μας δύσκολα παραδέχονται τ' άπιαστα περιστατικά των θρύλων. Η εποχή μας έχει δικούς της δρόμους, που δεν συμπλέκονται με της φαντασίας τα μαγικά μονοπάτια.

Μα όσοι βρεθούν στο Φραγκοκάστελο, δε γίνεται να μην αισθανθούν το ρίγος που σκορπούν οι πέτρες και το χώμα, ο αέρας το νερό, οι ίσκιοι και οι ανταύγειες των βράχων!

Κι έτσι που σε συντροφεύουν σ' όλο το δρόμο, μοιάζουν σαν να σου υπενθυμίζουν ότι σε τούτο το χώρο αυτά που βλέπουν τα υλικά μάτια μπορεί να είναι αφάνταστα λιγότερα από τ' άλλα...

Με τέτοιες εμπειρίες φτάνεις στον κάμπο του Φραγκοκάστελου.Σε περασμένους καιρούς τούτο τον κάμπο τον στόλιζαν μοναστήρια και μεγάλες εκκλησίες που σήμερα κείτονται σ' ερείπια. Μονάχα ο 'Αι-Νικήτας βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση. Παλιότερα, στη θέση που είναι το σημερινό ξωκλήσι υψωνόταν μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική και κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου, γινόταν σπουδαίο πανηγύρι με αγωνίσματα και χορούς και δίδονταν βραβεία στους καλύτερους.

Ο λαϊκός ποιητής εμφαντικά το διακηρύσσει: «θέλεις να δεις και να χαρείς όμορφα παλικάρια και δυνατά και τρομερά ως είναι τα λιοντάρια; Άμε στο Φραγκοκάστελο να 'ναι τ' Άγιου Νικήτα, να δεις ξανθούς, να δεις σγουρούς κι όμορφους κοπελιάρους. Κάνουν γυμνάσια φριχτά π" άνθρωπος τα τρομάζει κι οι τρίχες του σηκώνονται κι ο νους του παραλλάσσει.

Μεγάλο και ξακουστό το πανηγύρι σ' ολόκληρη την επαρχία... Και το βραβείο ήταν ξεχωριστή τιμή για όποιον το 'παιρνε... Η προσωπική αξία και η παλικαριά βρισκόταν πάντα σε μεγάλη υπόληψη.

Μια φορά όμως σε κάποια απονομή επάθλων γίνηκε παρεξήγηση ανάμεσα στα «πέρα χωριά» και στα «πόδε» κι οι ιερείς, για να μη χειροτερέψει το κακό, κανόνισαν να παίρνουν μέρος στον εορτασμό τη μια χρονιά οι κάτοικοι των «πέρα χωριών και την άλλη των «πόδε».

Πέρασαν κάμποσα χρόνια κι ύστερα, ίσως από λάθος, ίσως και σκόπιμα, οι ιερείς κάλεσαν ταυτόχρονα όλους τους κατοίκους.

Μόλις ανταμώθηκαν στην εκκλησιά του Αγίου, ζωντάνεψαν οι παλιές έχθρες και χωρίς να λογαριάσουν, την ιερότητα του χώρου, 40 παλικάρια, λέει, (20 από κάθε μεριά) τράβηξαν τις πιστόλες τους κι αλληλοπυροβολήθηκαν. Όμως κανένα όπλο δεν πυροδότησε... Όλα έπαθαν αφλογιστία!

Μπήκαν στη μέση οι γεροντότεροι και κατάφεραν να τους συμφιλιώσουν. Τα μίση παραμερίστηκαν κι αποφάσισαν να γιορτάσουν όπως παλιά. Διασκέδασαν όλοι μαζί και στη συνέχεια οι 40 νέοι πήραν μέρος στο σημάδι. Πυροβόλησαν με τα ίδια όπλα, και με τα ίδια φυσέκια. Κανένα «δεν έσφαλε»!..

Μια άλλη φορά ένας βοσκός έταξε στον Άγιο να του χαρίσει ένα συγκεκριμένο νεογέννητο τράγο. Μα καθώς περνούσαν οι μήνες κι ο τράγος γινόταν ένα μεγαλόπρεπο ζώο, ο βοσκός λυπήθηκε να τον σφάξει και πήρε στη θέση του έναν άλλο «αχαμνότερο», κατά την τοπική έκφραση, και τον πήγε στο πανηγύρι.Ενώ όμως συνεχιζόταν η λειτουργία κι έβραζαν τα καζάνια για ψηθεί το κρέας από τις δωρεές, ακούστηκε ήχος από λέρι που όλο και πλησίαζε. Ήταν ο εκλεκτός τράγος που κατέβαινε ολομόναχος απ' τη Μαδάρα, πλησίασε την εκκλησιά, πήδησε τον μαντρότοιχο, έφτασε στην πόρτα του ναού κι εκεί σωριάστηκε στο έδαφος και ξεψύχισε!

Ο βοσκός έκπληκτος και τρομαγμένος, διηγήθηκε στους άλλους πανηγυριώτες τι είχε συμβεί και ζήτησε συχώρεση...

Τέτοιοι θρύλοι κυκλοφορούν πολλοί. Μα ο μεγάλος, ο ανεξήγητος θρύλος είναι στο Φραγκοκάστελο!