Πιστός στο Δία ο ποιητής των ελληνιστικών χρόνων Καλλίµαχος από την Αλεξάνδρεια του αφιέρωσε έναν ύµνο, µέσα από τον οποίο µάχεται σθεναρά αυτή την απαράδεκτη κατά τη γνώµη του παράδοση:

«…ω πατέρα…

Οι Κρητικοί ήταν πάντα ψεύτες.

Γιατί ως και σε τάφο, ω βασιλέα, οι Κρήτες σ’ έθαψαν.

Εσύ όµως ποτέ δεν πέθανες, ζεις αιώνια...»

Και πράγµατι οι Κρητικοί έλεγαν ψέµατα. Σίγουρα όµως είχαν το λόγο τους που ήθελαν να πεθαίνει ο µεγάλος τους θεός, έναν λόγο που κανείς άλλος δεν µπορούσε να κατανοήσει. Όµως, ένας θεός που ταυτίζεται µε την φύση είναι ένας θεός που πεθαίνει κάθε χρόνο και ξαναγεννιέται δυνατότερος, µαζί µε τη νέα βλάστηση, κάθε άνοιξη… Έτσι και ο Δίας. Στην πραγµατικότητα δεν πέθανε ποτέ. Γέννηµα- θρέµµα της Κρήτης, πεθαίνει κι ανασταίνεται, ζει και ασιλεύει. Και είναι αυτονόητο ότι εκείνος που εναρµονίζεται µε την φύση και ζει στο ρυθµό της δεν µπορεί παρά να την σέβεται, να αγαπά και να αποδέχεται όλα της τα όντα. Κι έτσι ο Δίας της Κρήτης γίνεται Ξένιος, προστάτης των επισκεπτών, που χαρίζει απλόχερα την φιλοξενία του στον κάθε ξένο που θα θελήσει να τιµήσει την ιερή του γη. Στην ψυχή του κρητικού κυριαρχούν ακόµη δύο στοιχεία: το φιλότιµο και η τιµή, ενώ στην ιεραρχία των ηθικών αξιών περίοπτη θέση κατέχει, µετά την οικογένεια, η φιλία. Η κρητική ψυχή φτάνει συχνά στην υπερβολή: στην ανδρεία και την ορµή για λευτεριά, στο κουράγιο και τη δύναµη, στην αγάπη για την πατρίδα και τη φύση, στο καλωσόρισµα και την περιποίηση του ξένου.

Στα Χανιά σας καλούµε να νοιώσετε αυτό το αγαθό που στις µέρες µας τείνει να γίνεται ολοένα και πιο δυσεύρετο. Αναµειχθείτε µε τους ανθρώπους, καθίστε µαζί τους στο ίδιο τραπέζι, ακούστε τις ιστορίες και τα µυστικά που θέλουν να µοιραστούν µαζί σας. Γνωρίστε την υπερβολή τους και την ηθική τους. Δεχτείτε τη ζεστή κρητική φιλοξενία, είτε αυτή είναι µια ρακή «στο πόδι», είτε ένα κρασί µε «ένα ψιχάλι αίγα», είτε ένα πλουσιοπάροχο γεύµα σε ένα φτωχικό και ταπεινό σπιτικό. Ο Χανιώτης θα σας περιβάλλει µε την αγάπη του, θα µοιραστεί µαζί σας ό,τι έχει και θα σας κάνει να αισθανθείτε πως βρίσκεστε στο σπίτι σας.

Δεν είναι ούτε τρόπος επίδειξης, ούτε θέµα συνήθειας ούτε υπόθεση τιµής. Είναι απλά τρόπος ζωής κι έκφραση ψυχής. Άλλωστε τίποτε δεν ανήκει στον Κρητικό. Σπίτι του είναι όλη η Κρητική γη και τίποτε απ’ αυτή δεν ορίζει. Με χαρά και καµάρι δέχεται ότι κι αυτός είναι ένας ακόµη τιµηµένος φιλοξενούµενος στο µεγάλο παλάτι του απλόχερου πατέρα του, του Ξένιου Δία, του Κρηταγενή.

Αυτή είναι η Κρητική Φιλοξενία!